Mediawijsheid Competentiemodel

Mediawijsheid: definitie in 10 competenties

Wat is mediawijsheid nu precies? Mediawijsheid is de verzameling competenties die je nodig hebt om actief en bewust deel te kunnen nemen aan de mediasamenleving. Welke competenties dat zijn en waarom juist die, wordt duidelijk met het Mediawijsheid Competentiemodel.

De Raad voor Cultuur introduceerde het begrip ‘mediawijsheid’ in 2005 als: ’… het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld’.

Om onderzoek te doen naar mediawijsheid, lesmateriaal te ontwikkelen of mediawijsheid te meten heb je een duidelijke definitie nodig. Daarom ontwikkelde Netwerk Mediawijsheid (voorheen Mediawijzer.net) het Mediawijsheid Competentiemodel.

Het Mediawijsheid Competentiemodel is ontwikkeld op basis van 10 competenties. Het model bestaat uit 4 hoofdgroepen: begrip, gebruik, communicatie en strategie. Daarbinnen worden in totaal 10 competenties beschreven. Van elke competentie is een verdeling in 5 niveaus gemaakt.

Klik op de afbeelding om het competentiemodel in groter formaat te bekijken

Handvat voor de mediawijsheidpraktijk

In het model is de definitie van mediawijsheid kernachtig verwoord: ‘Mediawijsheid = de verzameling competenties die je nodig hebt om actief en bewust deel te kunnen nemen aan de mediasamenleving.’ Het model is ontwikkeld op basis van de inzichten en ervaringen van een aantal experts die midden in de mediawijsheidpraktijk staan. Het is bedoeld als handvat bij:

De ontwikkeling van mediawijsheidproducten en -diensten
Het inzichtelijk maken van het aanbod
De vormgeving van (eenvoudige) meetinstrumenten

Het competentiemodel voor het onderwijs

Het model is verder uitgewerkt naar competentieniveaus voor leerlingen in het po. Er zijn niveaus en taken omschreven voor kinderen in groep 1/2, groep 3/4, groep 5/6 en groep 7/8. Daarnaast zijn competentieniveaus beschreven voor po-leerkrachten en pabo-studenten. Deze omschrijving is ook bruikbaar voor docenten in het vo.

Het Mediawijsheid Competentiemodel is meegenomen bij de vorming van het model voor digitale geletterdheid van SLO in samenwerking met Kennisnet. Daarin is mediawijsheid als een van de vier gebieden benoemd en gedefinieerd.

Doorontwikkeling

Er zullen mogelijk nog meer competentieniveaus worden uitgewerkt voor bepaalde doelgroepen. Zoals bibliotheekmedewerkers en vakdocenten, maar ook ouders en senioren.

Competentiemodel downloaden

Video: uitleg bij het competentiemodel

Don Zuiderman, docent ICT & Onderwijs op de Hogeschool Utrecht, legt in deze kennisclip het Mediawijsheid Competentiemodel uit:

Interessante onderzoeken in relatie tot de mediawijsheidcompetenties

Dialogic en NextValue hebben in opdracht van Mediawijzer.net geïnventariseerd welke Nederlandse onderzoekspublicaties sinds 2005 aandacht schenken aan mediawijsheidcompetenties. Het doel van de inventarisatie is om enerzijds te komen tot een overzicht van blinde vlekken op onderzoeksgebied. Anderzijds draait het om duiding van beschikbare kennis op dit gebied. Op basis van de inventarisatie werd een aantal conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.

» Download hier het onderzoek Kennispositie van Mediawijsheid Competenties: inventarisatie onderzoek 2005 – heden

ITS Radboud Universiteit heeft in het teken van de Mediawijzer.net Stimuleringsregeling 2014 op basis van onderzoek een theoretisch kader opgesteld. Hoe denken docenten in het vo en mbo over mediawijsheid, over welke competenties beschikken zij en hun leerlingen en wat zegt de literatuur hierover?

» Download hier het rapport Mediawijsheid in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs: achtergronden en percepties

Ontstaansgeschiedenis van het competentiemodel

In 2011 heeft een projectgroep de uitdaging opgepakt om antwoord te geven op de vraag ‘Wat is mediawijsheid en op welke wijze kan gemeten worden hoe mediawijs iemand is?’. De projectgroep heeft het startdocument ‘Meten van Mediawijsheid’ opgeleverd. Deze projectgroep heeft, onder leiding van EYE Filminstituut, baanbrekend werk verricht om mediawijsheid meetbaar te maken. Met het huidige competentiemodel is een verdere versimpeling van de definitie aangebracht tot een model bestaande uit 10 competenties die elk zijn uitgewerkt in 5 algemene niveaus. Op 15 november 2012 is het competentiemodel gepubliceerd op Dé Onderwijsdagen en op de Media and Learning Conference in Brussel.