De algoritmes van Facebook, Google en alle andere online diensten hebben maar één doel. Er voor zorgen dat de gebruikers berichten te zien krijgen die bij hun interesses passen. Want hoe interessanter het bericht, hoe meer er op geklikt wordt. Het aantal kliks levert weer geld op voor het platform en de makers van de content. Dit klinkt als een heel logisch verdienmodel en er lijkt ook weinig mis mee te zijn. Toch worden de grote netwerken ervan beschuldigd dat zij verantwoordelijk zijn voor de enorme verdeling van de samenleving. Hoe kan dit?

In de eerste helft van de twintigste eeuw bestond de Nederlandse samenleving uit verschillende zuilen. Sociaal-democraten keken de VARA en stemden op de PvdA. De Gereformeerden kregen een eigen school en wie liberaal was stemde op de VVD. Mensen gingen naar verschillende scholen en kroegen, en kwamen zelden met elkaar in contact. Sterker nog, een relatie met iemand van een andere zuil was taboe. Daardoor kwam je zelden in aanraking met andere opvattingen dan jouw eigen. Toen door globalisering de verzuilingsstaat verdween, bleek dat de verschillen tussen de groepen helemaal niet zo groot waren.

Verzuiling vandaag de dag: echo chambers

Ondanks de verdwijning van de traditionele zuilen zijn de verschillen in de samenleving weer enorm en onder andere de algoritmes dragen daar de schuld van. Om zo veel mogelijk kliks op berichten te krijgen, hebben sociale mediaplatformen algoritmes ontwikkeld. De benaming voor deze algoritmes is de filterbubbel. Als de gebruiker ergens op klikt dan weet het algoritme dat er interesse is in het onderwerp. Vervolgens laat het algoritme je meer berichten zien over hetzelfde onderwerp, omdat het ‘weet’ dat je er op klikt. Als je niet in klimaatverandering gelooft en daarover praat, dan zie je dankzij de algoritmes steeds meer berichten die dat wereldbeeld bevestigen. Het principe waarin je eigen opvattingen worden bevestigd waardoor je minder open staat voor andere ideeën heet een echo chamber. Hoe leidt dit nu precies tot de moderne verzuiling? Er zijn verschillende soorten echo chambers. Politieke echo chambers komen veel voor op sociale media. Linkse stemmers blijven dankzij de filterbubbels vooral in een linkse echo chamber. En rechtse stemmers blijven in de rechtse echo chamber. Verschillende opvattingen en groepen gaan elkaar te lijf op sociale media en de lieve vrede is soms ver te zoeken. Net zoals vroeger tijdens de verzuilingsstaat staan mensen steeds verder van elkaar af. Waar toen nog enigszins respect was voor de ander, is dit nu ver te zoeken.

Jongeren kunnen het verschil maken

Het echte begrip voor elkaar kwam dankzij een sterke jongerencultuur. Jongeren hadden meer geld te besteden, werden steeds beter opgeleid en daarmee ook beter geïnformeerd. Door in contact te komen met andere zuilen ontstonden er nieuwe ideeën en werden oude tradities verbroken. 30 procent van de jongeren geeft aan dat zij in een sociaal isolement zitten, terwijl er juist allemaal mogelijkheden zijn online om nieuwe contacten op te doen. De algoritmes moeten dan wel een steentje bijdragen. Als jongeren weer in contact komen met andere ideologieën  en opvattingen ontstaan er weer nieuwe ideeën. De eigen echo chamber voelt veilig, maar brengt grote gevolgen met zich mee. Door met respect naar elkaars standpunten te luisteren en begrip te tonen voor de ander komen de groepen dichter bij elkaar. Alleen op die manier kan de moderne verzuilingsstaat verbroken worden. Nu is de kans om van het verleden te leren – anders worden de lessen van het verleden alleen maar herhaald.