Veel scholen zijn bezig met het maken van een beleid om hun leerlingen mediawijs te maken. Tijdens deze ontdekkingstocht komen ze erachter dat mediawijsheid veel kanten heeft. De aanleiding is vaak dat mediawijsheid vooral betrekking heeft op het veilig gebruik van internet en in het bijzonder het gebruik van sociale media. Maar het is veel groter dan dat. Waar lopen scholen tegenaan? Aan de hand van drie tips laat ik zien hoe je moderne media kunt inzetten in het onderwijs.

Kinderen moeten leren hoe ze op een veilige manier internetten en gebruik maken van sociale media: geef jezelf niet figuurlijk en letterlijk bloot op internet, weet met wie je aan het chatten bent en zorg voor veilige wachtwoorden. Maar al snel ontdekt een school dat mediawijsheid een veel breder begrip is. Het gaat ook om het verantwoord gebruik van moderne media: bijvoorbeeld dat je ook online met respect omgaat met anderen en dat dat voor veel kinderen best moeilijk is.

Hoe vaak hoort een leerkracht niet: “zo had ik die opmerking niet bedoeld! Ik wist niet dat het zo zou overkomen!” Maar het kwaad is dan al geschied. En dan? Het probleem wordt besproken in de klas, de ruzie moet worden bijgelegd. Maar deze incidentmethode, zoals ik hem noem, draagt niet bij aan het imago van het gebruik van sociale media. Het komt op deze manier zo makkelijk in de hoek van ‘het internet is gevaarlijk’. Daar gebeuren allemaal vervelende dingen. Daar moet je eigenlijk niet zijn. En dat terwijl het gebruik van sociale media en web 2.0 toepassingen niet meer weg te denken is en juist ook heel positief ingezet kan worden.

Mediawijsheid komt in veel vakgebieden aan bod

Mediawijsheid bestaat uit meer competenties (zie ook het Mediawijsheid Competentiemodel) die hierboven geschetst zijn. Het gaat om het zijn en worden van een volledig mens die opgroeit tot een verantwoorde burger in de samenleving. Iemand die de media kan inzetten om zich te ontplooien tot een wereldburger die geïnteresseerd is in de wereld om hem heen. Iemand die moderne media inzet om informatie op te doen en kennis te verwerven, om zich creatief te uiten en die in staat is om in te zien welke invloed moderne media willen en kunnen uitoefenen.

Hoe zet je moderne media in op school? Drie tips:

1. Communicatie afstemmen op de doelgroep

De papieren nieuwsbrief volstaat niet meer. Ouders willen op een andere manier geïnformeerd worden over de plannen van de school, de roosterwijzigingen en de activiteiten die op stapel staan. De wereld is zoveel sneller geworden, daar kan de school niet aan voorbij gaan. Maar tegelijkertijd moet de school zich ook realiseren dat er grenzen zijn en dat er beleidsmatig keuzes gemaakt moeten worden. Het is onmogelijk om én de website bij te houden, én via Facebook, Twitter en WhatsApp je boodschap uit te dragen. Kijk goed welk medium je wilt inzetten en communiceer de keuzes goed naar de ouders en kinderen toe. Een aantal dingen lijkt mij duidelijk:

• Nee, leerkrachten worden geen vrienden met kinderen en ouders op Facebook
• Als er verschil van mening is met de leerkracht, wordt dit niet via Twitter rondgebazuind
• Als een ouder een probleem heeft, gaat hij naar de school toe.

2. In gesprek met elkaar met behulp van het Social Media spel

Wil je mediawijsheid implementeren in het onderwijs? Alles bij elkaar is er een waslijst aan overwegingen. Er zijn al verschillende organisaties die aanbieden om scholen door middel van workshops en studiedagen te helpen bij een mediawijs beleid. Denk bijvoorbeeld aan het visiespel Slim met media, of een van de spellen die blogger Hannelore al eerder op een rij heeft gezet.

Wij hebben voor scholen (of het bestuur) het Social Media spel bedacht. Met het Social Media spel ervaren leerkrachten hoe ze met behulp van sociale media en andere online toepassingen hun onderwijs kunnen verrijken en de leerlingen kunnen uitdagen op een moderne manier. Het spel daagt leerkrachten uit in gesprek te gaan aan de hand van good practices, stellingen en dilemma’s. Daarnaast kijken we ook hoe we mediawijsheid kunnen inbedden in het onderwijsprogramma. Meer informatie is aan te vragen via onze website.

3. Leerlijn Mediawijsheid: breng activiteiten in kaart

Breng in kaart welke mediawijze activiteiten er in welke groepen al worden uitgevoerd. Er zitten al heel wat mediawijsheidsactiviteiten ‘verstopt’ in methoden voor bijvoorbeeld begrijpend lezen, geschiedenis, taal, etc. Door deze activiteiten voor alle jaargroepen te inventariseren, wordt ook duidelijk waar eventuele hiaten zijn en deze kunnen dan worden aangevuld met activiteiten om ervoor te zorgen dat er een leerlijn mediawijsheid ontstaat.

» Hier vind je een overzicht van mediawijsheid lesmateriaal

Dan rest de huidige en gewenste mediawijsheidscompetenties van de leerkrachten in kaart te brengen. Wat moeten zij kennen en kunnen op het gebied van mediawijsheid? De benodigde competenties zijn gedefinieerd in het Mediawijsheid Competentiemodel. Tot slot dienen de mediawijze groepsactiviteiten uitgevoerd en na afloop goed geëvalueerd te worden.

» Lees ook: ‘Mediawijsheid in het primair onderwijs: wat doet men eigenlijk?’
» Tip: download de brochure ‘Mediawijsheid voor schoolbestuurders’

Hoe geef jij vorm aan mediawijsheid in het onderwijs?

Dit artikel is in samenwerking geschreven met Henk Heurter.