Op maandag 23 november vond tijdens de Week van de Mediawijsheid het symposium ‘De mediawijze professional’ plaats bij Windesheim in Zwolle. De bijeenkomst leverde deelnemers informatie en antwoorden op over de vraag waarom professionals die verstand hebben van mediaopvoeding zo onmisbaar zijn. Wat is hun rol in het mediawijzer maken van de samenleving? In dit artikel vat ik met mijn collega Frank van der Veeke (communicatie Windesheim) voor je samen wat er bij het symposium zoal naar voren kwam.

We horen het steeds vaker, kinderen en jongeren kunnen niet meer zonder hun smartphone en zijn continue online. Hoe komt dat eigenlijk, is dat überhaupt een probleem en wat zou je er eventueel aan kunnen doen? De problematiek begrijpen is een deel van de oplossing. Wie gisteren het symposium ‘De mediawijze professional’ bezocht kwam in korte tijd veel te weten. Over de negatieve aspecten en over de positieve aspecten natuurlijk. Maar veel interessanter misschien, ook over de relatie van sociale media met de leefwereld en ontwikkelingsfase van kinderen en jongeren. En wie dat wil begrijpen, zet een belangrijke stap naar een goede begeleiding van jongeren. Want hebben jongeren wel een keuze?

Een privégezicht en een publiek gezicht

Hoogleraar Media Patti Valkenburg van de Universiteit van Amsterdam deelde wat dat betreft zeer interessante informatie met de zaal. Als ingang op haar verhaal haalde zij een citaat aan van fotografe Rineke Dijkstra. Zij is van mening dat kinderen tegenwoordig twee gezichten hebben. Een privé-gezicht dat toont wie ze werkelijk zijn en een publiek gezicht. Kinderen perfectioneren hun publieke gezicht via sociale media en experimenteren erop los. Dat doen ze niet alleen voor de lol maar ook om zich te profileren en te handhaven in de groep. Sociale media spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van intimiteit en de seksuele identiteit van jongeren. De mate van zelfonthulling is daarbij volgens Valkenburg bepalend. Niet te veel maar ook niet te weinig is het devies. Interessant ook is haar uiteenzetting over de uitwisseling van seksuele informatie via sociale media. Jongeren zijn zich (net als volwassenen) er terdege van bewust dat hier grote risico’s aan kleven. Waarom ze het dan toch doen? Wellicht biedt de bijzondere dopaminehuishouding van jongeren hier een verklaring. Hun dopamineniveau is lager dan van volwassenen maar schiet bij spannende situaties ineens tot grote hoogte met als gevolg een grotere kans op risicogedrag.

Het begrijpen van gedrag

Patrick Koning, docent aan het Willem I-college in Den Bosch en specialist in mediawijsheid trok het breed. Via een vogelvlucht over de geschiedenis toonde hij het publiek de steeds kleiner wordende wereld, de veranderende beroepen en de toenemende snelheid waarmee veranderingen plaatsvinden. De mediawijze professional moet volgens hem in het landschap van een snel veranderende wereld, vooral een gids zijn en een kompas bieden. Hij pleit daarom voor het integreren van mediawijsheid in het onderwijs maar ook voor het instellen van mediawijsheid als een apart vak.

Ook het betoog van onderzoeker Joris van Ouytsel van de Universiteit van Antwerpen droeg bij aan een breder begrip van de betekenis van sociale media. Hij onderzoekt onder meer sexting en cyber-relationeel geweld en laat zien hoe sociale media belangrijke instrumenten zijn geworden bij het experimenteren met uiterlijk, identiteit en het zoeken naar zelfbevestiging. De zonnige en donkere kant van bijvoorbeeld sexting hangen samen met kenmerken van relaties in het algemeen: vertrouwen en intimiteit versus jaloezie en misbruik. Sprekend over cyberpesten wees hij op het belang van een gefundeerde aanpak en investeringen op lange termijn. Tot slot stelde projectleider van het Practoraat, Jorick Scheerens vast dat nieuwe ontwikkelingen in onze geschiedenis altijd gepaard gaan met angst.

Nieuwe leergang Mediaopvoeding

In aansluiting op vragen uit het werkveld om praktijkgerichte trainingen over omgang met sociale media en het begeleiden van ouders en kinderen, ontwikkelde de opleiding Pedagogiek van Windesheim een leergang Mediaopvoeding. Deze modulair te volgen leergang traint in de benodigde competenties voor het begeleiden van ouders, opvoeders en professionals in onder meer het onderwijs en de jeugdzorg. Docent Michiel Visser benadrukte bij de presentatie van de leergang hoe belangrijk de feedback is vanuit het werkveld. De leergang is een levende cursus die de snelle veranderingen in het medialandschap op de voet zal volgen.

Het symposium ‘De mediawijze professional’ kwam tot stand dankzij de samenwerking tussen de opleiding Pedagogiek van Windesheim en Mediawijzer.net.

Dit artikel werd geschreven door Helprich ten Heuw (docent Windesheim) en Frank van der Veeke (communicatie Windesheim).

Lees ook het interview dat Mediawijzer.net eerder met Helprich ten Heuw had in het kader van het symposium en de nieuwe leergang.

Lees ook in het kader van de Week van de Mediawijsheid 2015:

» Week van de Mediawijsheid van start: jongeren in gesprek over ethische kant van mediamaken
» 100.000 leerlingen starten met MediaMasters: grootste mediawijsheidproject voor groep 7 en 8
» CBS zegt dat 1 op de 6 jongeren verslaafd is aan sociale media
» Naast 15 minutes of fame ook 15 minutes of shame?
» ‘Kinderen hebben online een sterk moreel kompas, behalve bij fact checking’
» Meest mediawijze klas van Nederland komt uit Zeewolde!
» ‘Mediawijze professionals zijn onmisbaar’